Meertaligheid op school

Ongeveer gelijktijdig met de zwartepietendiscussie in Nederland deed een ander thema de gemoederen hoog oplaaien in Vlaanderen: meertaligheid op school. Naar aanleiding van de visietekst van het Go!  (het onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap) verschenen in kranten en tijdschriften en op sociale media tal van berichten waaruit een uitgesproken goedkeuring of afkeuring voor de nota spreekt. 

In zijn artikel 'Meertaligheid op school is geen ideologie, het is een realiteit én een troef' in Knack omarmt Steven Delarue, taalkundige bij het Onderwijscentrum Gent, de nota die hij zeer goed onderbouwd vindt. Hij verwijst naar de talrijke onderzoeken die aantonen dat men een tweede taal verwerft op basis van de fundamenten van de eerste. Met andere woorden: een sterke ontwikkeling van de moedertaal vergemakkelijkt het aanleren van een vreemde taal, in dit geval het Nederlands. Kinderen verbieden hun moedertaal te spreken, is dus ook meteen nefast voor de ontwikkeling van hun Nederlands.

In hetzelfde tijdschrift maakt Jean-Marie Dedecker met zijn artikel 'Meertaligheid op school: de taalklok terugdraaien is de integratie jaren terugwerpen in de tijd' echter brandhout van de nota. Meertaligheid zou het niveau van onze leerlingen omlaag halen, niet omhoog. Hij verwijst hierbij indirect naar het PISA-onderzoek van 2012 en besluit dat de blootstelling aan Nederlands bepalend is voor de schoolprestaties. Hier slaat hij de bal echter behoorlijk mis: blootstelling aan Nederlands is essentieel, blootstelling aan gebrekkig Nederlands is daarentegen nefast voor de taalontwikkeling. Zelf geef ik al jarenlang Nederlands aan anderstalige volwassenen. Als docenten hameren wij er bij onze studenten met kinderen steeds op dat ze in geen geval Nederlands met de kinderen mogen spreken. De volwassenen spreken immers te gebrekkig Nederlands om enig taalgevoel over te brengen op hun kroost. Volgens Dedecker ligt er echter nog een ander euvel aan de basis van de nota van het GO!. 'De school wordt voor sommige ideologische dogmaboeren geen oord meer van kennisoverdracht, maar een speelplein voor multiculturele promotie en politieke correctheid', schrijft hij. Daar valt zeker iets voor te zeggen, maar het is helaas hier niet echt relevant.

De waarheid ligt waarschijnlijk ergens in het midden. In 'Aan de slag met meertaligheid op school'  stelt de Taalunie dat niet alle experten het erover eens zijn dat de thuistaal daadwerkelijk een opstap is naar de schooltaal. Zo verwijst ze naar Kris Van den Branden, verbonden aan het Centrum voor Taal en Onderwijs van de KULeuven, die stelt '(...) de thuistaal ontwikkelt zich vaak als informele spreektaal, minder abstract en complex dan de schooltaal. De thuistaal wordt ook minder of niet gebruikt voor schrijven of rapporteren. De moedertaal kan, omwille van (sic) dat verschil in register, dan niet als voorloper beschouwd worden van de schooltaal. Als de school zou inzetten op de moedertaal als schooltaal, is het een ander verhaal.' 

Tot slot kunnen we ons het volgende afvragen: was deze nota van het GO! noodzakelijk? Bij ons in de leraarskamer was dat vooral het discussiepunt, eerder dan de inhoud van de nota. 'Meertaligheid op school' is een vlag die vele ladingen dekt en experten zijn het er lang niet over eens hoe die meertaligheid concreet het best vorm krijgt. Het is dan ook de vraag of zo'n nota momenteel wenselijk is. In elk geval zet ze toch wel duidelijke krijtlijnen uit, waardoor sommige leerkrachten zich in hun pedagogische vrijheid beknot voelen.